Ukrayna’nın renkli ismi Zelenskiy

20 Nisan 2019, 23:25

Ukrayna beş yıl aradan sonra 31 Mart’ta Cumhurbaşkanlığı seçimleri için sandık başına gitti. 2014 yılında, Rusya birliklerinin Kırım’ı ilhak etmesi ve Donbass bölgesindeki çatışmaların gölgesinde gerçekleşen bu seçimlerin en renkli ismi ise Zelenskiy. Ukrayna tarihinin en sıradışı seçiminin ilk turunu Zelenskiy kazanırken, Poroşenko ise %16 oy ile Zelenskiy ile ikinci tura kaldı. Son anketlerde ise pazar günü ikinci tur seçimlerinde Zelenskiy’nin Ukraynalıların oyunun %60’ını alabileceğini Proşenkon’nun ise %24 oy alabileceğini gösteriyor.

Ukrayna’nın en ünlü komedyeni olan Zelenskiy’nin hiçbir siyasi tecrübesi yok ama bu seçimde Ukrayna’daki deneyimli siyasileri geride bıraktı. Ukrayna’da iki tur seçim oluyor. İlk turda %50’in üzerine çıkamayan iki aday, ikinci tura kalıyor. Zelenskiy ise %30,2 oy alarak, 21 Nisan Pazar günü yapılacak seçimlerin açık ara galibi olacağı tahmin ediliyor. Poroşenko için hayli zor bir hezimet olsa gerek, yılların siyasetçisi bir komedyene yeniliyor. Mevcut Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko %16,6 ile ikinci sırada, eski Başbakan Yulia Timoşenko ise %13,1 ile üçüncü sırada yer alarak ikinci tur seçimlerine katılmak hakkını kaybetti. Ukrayna politikası çelişkileri içinde barındıran tuhaf bir ülke. Siyasetçileri hayli rekabetçi ve inatçı. 2019 yılı seçimlerine dakikalar kala çıkan bir isim Zelenskiy. Ukrayna’da yıllardır kurulu olan düzeninin, geleneksel siyasetinin dışında bir isim.

Zelenskiy son oynadığı dizide de bir Cumhurbaşkanı karakterini canlandırıyor. ‘’Halkın Hizmetçisi’’ adlı dizide Ukrayna’daki siyasi yozlaşmayı, rüşveti ve nepotizmi yerden yere vurup dalga geçiyor. Ancak Zelenskiy’in TV şovundaki karakterin tam zıttı olması ve kanalın sahibi Kolomoyskyi’nin rüşvet iddialarına karışmış bir oligark olması da Zelensky’nin de Kolomoysky’nin ‘’kuklası’’ olarak görülmesine neden oluyor. Ancak bu söylem Zelenskiy’i zor durumda bıraksa da TV şovunda hakkındaki iddialara cevap vererek, hiçbir lafın altında kalmayacağını da Ukrayna halkına göstermiş oluyor.

41 yaşındaki Zelenskiy, Avrupa Birliği yanlısı bir duruşa sahip ve seçim söylemlerinde de eşitlik, demokrasi ve yolsuzluktan bıkmış bir halka öncülük etmekten bahsediyor. Bu popüler komedyen, Batılı yetkilileri pek ikna etmiş sayılmaz zira yabancı yatırımcılar bu deneyimsiz siyasetçiye destek vermekte hala tereddüt etmekte ve Proşenko’nun aksine hiçbir siyasi deneyimi olmayan bu adamın yetersiz, boş bir sayfa olduğunu söylüyorlar. Zelenskiy ise kararlı Kremlin’i de karşısına almadan; ‘’Bana oy verin, ben de Ukrayna’yı birleştirmeye ve Rusça konuşanların haklarını korumaya yardımcı olayım. Proşenkoya oy vermek Ukrayna’da bir iç savaşa yol açabilir.’’ Ardından Macro’nun Paris Elysee sarayındaki davetine katılıyor ve AB ile ilişkilerin eskisinden daha iyi olabileceği mesajını veriyor. Ancak bu durum Kiev’de hayli eleştirilere neden oldu. Üst düzey Ukraynalı diplomatın AFP’ye verdiği demeçte, ‘’Bu çok tatsız ve garip bir durum.’’

Poroşenko ise; iki dönem Başkanlık yapmış deneyimli bir siyasetçi. Avrupa ile iyi ilişkileri olan ve Rusya karşıtlığıyla bilinen Poroşenko seçim kampanyası afişlerinde de ‘’Ya ben ya da Putin’’ olarak yürütmekte. NATO ile Ukrayna ordusunu güçlendirdi ve Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ni Rusya’nın kontrolünden bağımsız hale getirdi. Rusya ile Poroşenko hükümetinin hiç iyi ilişkileri olmadı. Rusya’nın, üç Ukrayna donanma gemisini ele geçirdikten sonra kasım ayında da Azak Denizi’nde 24 denizciyi tutuklamasıyla, Poroşenko, Ukrayna ordusunu savaşa hazır duruma getirerek teyakkuza geçirdi. Ukrayna sınır muhafızlarını, ulusal muhafızları ve Ukrayna Güvenlik Servisini de takviye ederek bir nevi seferberlik ilan etti. Rusya’ya meydan okumaya devam eden Poroşenko, aynı zamanda Doğu Ortodoks kilisesinin manevi ve sembolik lideri olan Bartholomeos’u da bağımsız Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin ruhani lideri olarak tanıma kararı aldı.

İki dönem başbakanlık yapmış, deneyimli siyasetçi eski Başbakan Yulia Timoşenko ise oyların %13,1’ini aldı. Zorlu bir rakip olan Timoşenko bu seçimlerde ikinci tura kalamadı. Turuncu devrim sonrası 2007’de iktidara gelen Timoşenko 2010 yılındaki seçimleri Viktor Yanukoviç’e karşı kaybetti. 2011 yılının başbakanlığı döneminde Rusya ile imzaladığı doğalgaz anlaşmasında devleti zarara uğrattığı ve bundan maddi çıkar elde ettiği gerekçesiyle tutuklandı ve yedi yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ukrayna siyasetinde kesin olan tek şey belirsizliktir.

Poroşenko 21 Nisan seçimleri öncesi rakibi Zelenskiy’i canlı yayında tartışma programına çağırdı. Zelenskiy bunun altında kalmayarak, Proşenko’yu Kiev Olimpiyat Stadı’nda tartışmaya çağırdı. Standın içine kurulan sahnede iki aday birbirine sorular sorarak son kozlarını burada paylaştılar. Zelenskiy halkın nabzını iyi ölçen biri. Tartışma öncesi statta Ukrayna’nın doğusunda hayatını kaybedenler için diz çökerek saygıda bulundu. Zelenskiy’nin bu davranışı Ukrayna halkının seçimler öncesi kalbini kazandığını gösterdi.

Şov deneyimi olmayan yılların siyasetçisi Poroşenko ise sahnede bulunan hayatını kaybetmiş bir asker yakını kadının karşısında diz çökerek saygısını gösterdi. Bu iki rakip hemen hemen aynı strateji ile seçmenin duygularına dokunmaya çalışarak son sözü Ukrayna halkına bıraktılar.

Aslında Ukrayna’daki bu eğlenceli seçimin galibi belli. Zelenskiy seçilirse Ukrayna’yı yolsuzluk, rüşvet bataklığından arındırır mı? Bilinmez! Ancak ne olursa olsun Ukrayna’daki seçimlerin hayli renkli ve eğlenceli geçtiği aşikâr.

RUSEN Balkan Direktörü Nurçin Arslan.