RUSEN[KÜLTÜR]: Orta Asya’da binlerce yıl öncesinde baytarlık

Atlara yönelik veterinerlik hizmetinin en eski kanıtları Moğolistan’daki arkeolojik bulugularda keşfedildi. Moğolistan’ın At Kültürü en az 3200 yıl öncesine dayanıyor ve göçebelerin sahip olduğu veterinerlik bilgileri modern tıbbi uygulamaları aratmıyordu.

Geyik Taşı-Khirigsuur Kültürüne ait yüzlerce at mezarı bulundu

Max Planck İnsan Tarihi Bilim Enstitüsü’nden (Max Planck Institute for the Science of Human History) Dr. William Taylor tarafından yönetilen arkeolojik ve antropolojik araştırmalar kapsamında; Moğolistan’da Geyik Taşı-Khirigsuur Kültürü (Deer Stone-Khirigsuur Culture) (M.Ö. 1300-700) olarak adlandırılan döneme ait düzinelerce mezardan çıkan yüzlerce kalıntı inceleniyor. Kalıntılar arasında öne çıkan olgulardan biri de sayıları bine yaklaşan at mezarlarıydı.

Geyikli Taş-Khirigsuur Kültürü, adını Moğol bozkırlarını süsleyen oymalı desenler ve resimler içeren dikili taşlar (geyik taşları) ile khirigsuur denilen höyükleden (küçük kurgan) alıyor. Kültür ortaya çıkışından iki bin yıl sonra ünlü savaşçı lider Cengiz Han ve amansız askeri gücünü doğuracak atlı göçebe kabilelerine aitti.

At anatomisi, baytarlık (veterinerlik) ve seyislikle ilgili modern bilgilere binlerce yıl önce sahiptiler

Araştırmacıların incelediği MÖ 1200 ila MÖ 700 yılları arasına tarihlenen 85 at kalıntısını hayli şaşırtıcı bilgiler ortaya çıkarttı.

Araştırmanın liderliğini Dr. William Taylor; At anatomisi, baytarlık (veterinerlik) ve seyislik bilgilerinin, Çin ve Akdeniz havzasındaki kültürlerden yüzyıllarca önce, atlarla içiçe yaşayan Bozkır göçebeleri tarafından bilindiğine dikkat çekiyor.

Binicilik için bronz ve metal ağızlıkların kullanımı, ilk olarak M.Ö ilk bin yılda doğu Avrasya’da yayıldı ve binicilere atlar üzerinde daha etkili kontrol sağladı. Bu koşumlar sayesinde atların savaş amaçlı kullanılmasını sağlandı. Ancak atları kontrol etmek için kolaylık sağlayan metal koşumlar yeni problemler de doğurdu. Örneğin kurt dişi olarak bilinen ve bazı atları çok rahatsız eden süt dişlerinin doğurduğu problem bunlardan biriydi.

Araştırmacılar, çobanların metal dizginleri kullanmaya başlamasıyla, probleme dönüşen ‘kurt dişi’ni tedavi için özel yöntem geliştirdiklerini belirlediler. Bu tedavi, günümüz modern tıp imkanlarından yararlanan veteriner diş hekimleri gibi, acıyı dindirerek yapılıyordu  Veterinerler, tedavi aşamasında yüksek stresli atları, sakinleştirmek için özel aletler ve ilaçlar kullanıyorlardı.

Araştırmacılar, inceledikleri atların dişlerinden bazılarının farklı açılar içerdiğini fark etti. Yaklaşık MÖ 1150 yıllında öldüğü tespit edilen bir atın ‘kurt dişi’nin kesilmiş olduğunu keşfetti. Yapılan incelemelr bunun dünyanın en eski at dişçiliğinin kanıtı olduğunu ortaya çıkardı.

Atları binicilik için ilk kullanan medeniyet bozkırın göçebe kavimleriydi.

Sonuçları PNAS’da 2 Temmuz’da William Timothy Treal Taylor, Jamsranjav Bayarsaikhan, Tumurbaatar Tuvshinjargal, Scott Bender, Monica Tromp, Julia Clark, K. Bryce Lowry, Jean-Luc Houle, Dimitri Staszewski, Jocelyn Whitworth, William Fitzhugh ve  Nicole Boivin imzaları ve (Proceedings of the National Academy of Sciences – Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı) At diş hekimliğinin kökenleri (Origins of equine dentistry) başlıklı makalede yayımlanan araştırmaya göre, atları binicilik için ilk kullanan medeniyet bozkırın göçebe kavimleriydi.

Moğolistan’ın At Kültürü en az 3200 yıl öncesine dayanıyor ve göçebelerin sahip olduğu veterinerlik bilgileri modern tıbbi uygulamaları aratmıyordu.