Doç. Dr. Haluk Safevi: ABD’de politikaları Trump belirlemiyor

Doç. Dr. Haluk Safevi 

Azerbaycan Uluslararası ilişkiler uzmanı

Uluslararası ilişkiler uzmanı Doç. Dr. Haluk Safevi ile bölgedeki son durumu, Türkiye Rusya ilişkilerini konuştuk.

Sayın Haluk Safevi, Trump’ın başkanlık seçimi döneminde İsrail lobisinin desteğini sağlamak için Kudüs’ün başkent ilan edileceği yönünde seçim vaadinde bulunduğunu hatırlayacak olursak, Trump’ın yaptığı bu hamlenin ABD iç siyasetinde yaşadığı sıkışıklıktan kurtulmak adına yapılmış olabileceğini düşünebilir miyiz?

• Hayır, efendim. Kanımca, bu durum ABD’nin bir siyasal oyunudur. Trump seçim döneminde de kendi stratejisini ilan etmişti. Kuşkusuz ki, Trump’ın seçim döneminde bunu belıirtmesi bundan sonra da ABD’yi ve kendisinin İsrail ile önceki ilişkilerine sadık kalacağının açık göstergesiydi. ABD’nin siyasal stratejisini Trump belirlemiyor.

Trump’ın bu kararı bölgede zaten gözlemlenen Türkiye-İran yakınlaşmasını tetikler mi sizce?

• Şunu söyleyebilirim ki, şimdiki durum Türkiye, İran ve Rusya’nın daha da yakınlaşmasına neden olacaktır. Bölgede önceleri Türkiye-Rusya yakınlaşması gözlemleniyorduysa da son olaylardan sonra Rusya’nın açık olmasa bile desteğiyle olaylara İran da karışmaya başladı. Bu sahneye dahil olma süreci kendisini Irak sorununda açık seçik gösterdi. Bilakis İran’ın Kuzey Irak’ta Kürt devletinin oluşumuna itiraz etmesi  İran’la Türkiye’nin daha da yakınlaşmasına neden oldu. Sonuncu olay zamanıysa Türkiye, İran ve Rusya`nın beraber adımlaması artık bu üç devletin müteffikliğin eşiğinde olduklarının göstergesidir.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dönem başkanı olduğu İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ortak bir tutum geliştirme gündemiyle Türkiye’de toplandı. Bu toplantıyı nasıl değerlendiriyorsunuz?

• Evet dünkü toplantıda ABD başkanının tavrı sert bir dille eleştirildi. Ama kanımca bu çokta büyük bir olaylara sebebiyet vermeyecektir.

Bu süreçte gerilim tırmanırsa, ABD bölgede radikal grupları sahaya sürülebilir mi? Sürecek olursa neler yaşanır?

• ABD bölgede kendi isteklerini bölge devletlerinin kendi aracılıklarıyla ulaşmak istemektedir. Sorunun “ABD bölgede radikal grupları sahaya sürülebilir mi?” kısmına yanıt olarak söyleyebilirim ki, evet zaten ABD bunu herzaman yaptı, yapıyor ve emin olunuz ki ileride de yapacaktır. Ama şu da bir gerçektir ki, artık bölgede eskisi gibi ABD büyük bir güce sahip değil. Bölgede kendi sözünü söyleyecek ve tavrını koyacak devletler vardır ki, bu süreçte ABD’nin kimi radikal güçleri sahaya süreceğini düşünsek bile, bunda başarılı olacağını sanmıyorum.

Sayın Haluk Safevi, bildiğimiz üzere, Rusya’da da yeterince radikal örgütler mevcut ve Rusya bu yasadışı radikal örgütlerle hep mücadele halinde. Bölgede yaşanacak her hangi bir gerilimin tırmanması sizce Rusya’yı nasıl etkiler?

• Bilindiği üzere, zaten Amerika’yı  İsrail ve Ortadoğu’dan daha fazla bu ilgilendirmektedir ve dediğiniz gibi Rusya’da bulunan radikal örgütlerin ve ABD yönümlü kendilerini demokratik düşünceli güçler olarak nitelendiren güçlerin oluşumu için çaba harcıyor. ABD ve diger ABD’yle müttefik devletler farkındalar ki, Rusya’yı zayıflatmadan isteklerini asla gerçekleştiremeyeceklerdir. Bu söylediğiniz gerçekleşirse Rusya’da gerilim tırmanabilir. ABD’nin de isteği de zaten budur ve bölgeyi kontröl altında tutmak açısından Rusya’da gerilimin tırmanması en önemli şarttır.

Olaylara Türkiye ve Rusya ekseninden baktığımız zaman ABD’nin bu kararının bu ülkeleri daha da yakınlaştıracağını söylememiz mümkün mü?

• Bence, bu tür kararlar Rusya ve Türkiye’yi sadece yakınlaştırmayacak, aynı zamanda beraber adımlamalarına neden olacaktır ki, bu da ABD’nin de hiç istemediği bir durum yaratacaktır. ABD kasıtlı olarak ya da farkında olmaksızın bu adımı atıyor. Hala bir sorunun yanıtı belli değil, ABD bunları bilerek mi böyle yapıyor, yoksa elinde olmaksızın böylesi bir durum mu oluştu bölgede? Fakat, bence ABD’nin stratejisini Trump belirlemiyor. Yıllardan beridir süregelen stratejik çizginin devamı olarak tüm bu siyasal olaylar gelişmektedir.

Söyleşi: Oktay Hacımusalı

RUSEN Azerbaycan