Türkiye-Rusya ilişkilerinde yeni fırsat: Rusya-Türkiye Medya Forumu

24-26 Nisan 2019 tarihinde Rusya’nın başkenti Moskova’da düzenlenecek olan Rusya-Türkiye Medya Forumu için yoğun çalışmalar devam ediyor. Bu etkinliğin organizatörleri Moskova’daki Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi (ÇATAM) ve İstanbul merkezli Rusya Ekonomi, Bilim ve Teknoloji Derneği (REBTEK) ve Ankara Rusya Araştırmaları Enstitüsü (RUSEN) olacak. Organizatörlerin temsilcileri İstanbul’da bir araya geldiler. Toplantı sonucunda 25 Nisan’da yapılacak asıl toplantıda;

1) Uluslararası gündem ve Rus-Türk ilişkileri alanında ortak uzman veri tabanının oluşturulması ve iki ülkenin muhabirleri ve yorumcuları arasında sürekli doğrudan iletişimin kurulması;

2) Rus-Türk Medya Konseyi’nin kurulması perspektifleri;

3) Küresel medya ortamında bilgi rekabeti sorunu;

4) Dışarından baskı ve siber saldırı olaylarının arttığı dönemde Rus ile Türk medya kuruluşları arasında kendi gündem belirleme konusundaki işbirliğinin geliştirilmesi;

5) İki ülkenin yayın kuruluşları arasında bölgelerarası ilişkilerin pekiştirilmesi;

6) Üçüncü ülkelerden yalan ve provokatif haberler akışını önlemek amacıyla yapılacak işbirliği için teknik zeminin hazırlanması;

7) İki ülkenin gazetecilerini birleştirecek kalıcı platformun kurulması;

8) Basın vizelerinin verilmesinde kolaylık sağlanması ile ilgili konuların gündeme getirilmesi konularının görüşülmesine dair fikir birliğine vardılar.

24-26 Nisan 2019’da Moskova’da Rusya Federasyonu Toplumsal Konseyi Bilgi Toplumu, Kitle İletişim Araçları ve Kitle İletişimi Geliştirme Komisyonu ve RİAFAN desteğiyle düzenlenecek Rusya- Türkiye Medya Forumuna Türkiye’den Rusya ile ilgili yazan gazeteciler ve basın kuruluşlarının temsilcileri katılacaklar. Etkinliğin amacı Türkiye-Rusya ilişkilerinde bir türlü oturtulamayan aynı dilden konuşma veya birbirini anlama eksikliğinin giderilmesi olarak belirtiliyor. Bu proje ile Türkiye’de Rusya üzerine çalışan kuruluşların da görüşlerinin alınması ve projeye dâhil edilmesi genel anlamda projenin başarısını artırıyor.

Bu toplantının temelini 3 Aralık 2018 tarihinde düzenlenen medya forumu organizasyon komitesinde alınan mutabakatın oluşturduğunu söyleyebiliriz. İki ülke arasında belirlenecek katılımcı gazete ve gazeteciler konusunda yoğun çalışmaların devam ettiğini söylemeliyiz.   Eğer gerçekten amaç iki ülke gazetecileri arasında güvenilir bilgi alışverişinin sağlanması ve ortak platformlar oluşturmak ise Medya Forumu sonrası kurulacak Türkiye-Rusya arasındaki ortak platform iki ülke arasında gelecekte yaşanabilecek krizlerde önemli rol oynayabilir. Hem Türkiye’de hem de Rusya’da iki ülke ilişkilerinden rahatsız olan bazı çevrelerin olduğunu ve bunların basında belli bir gücü olduğunu düşündüğümüzde forum sayesinde bu engelin en azından aşılmasına yönelik bir girişim oluşturulabilir.

Moskova’daki Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi (ÇATAM) ve Ankara merkezli Rusya Araştırmaları Enstitüsü (RUSEN) arasında ortak işbirliği var. İki kurum karşılıklı olarak birçok projenin doğmasında ve uygulanmasında birlikte çalışıyor.

Rusya Araştırmaları Enstitüsü, Türkiye’de Rusya ile işbirliği konusunda çalışmalar yürüten merkez bir kuruluş haline geldi. Bu anlamda Rusya uzmanlarının Türkiye’de oldukça sınırlı olduğu düşünüldüğünde iki işbirliği ile ülkeler arasındaki kültürel diplomasi başta olmak üzere sorunların çözümüne katkı için önemli fikirler var. İki kurumun 2017 yılından itibaren ortak Türk-Rus üniversitesi kurulması yönündeki projesi iki ülke liderine de ulaştırılmış durumdadır.

RUSEN özellikle Türkiye-Rusya Medya Forumu’nu önemsiyor. Çünkü iki ülkede de bu işbirliğini bozacak provakatif haberler yapılıyor. Ayrıca 2015 yılından itibaren yeni bir döneme giren Türkiye-Rusya işbirliğinde medyanın rolü oldukça ön plana çıktı. Hem Türkiye’de hem de Rusya’da iki ülkeyi ilgilendiren haber ve yorumlarda kurulacak medya forumunun doğru haberler verebilmesi imkânı doğabilir. Günümüzde her iki ülkede de uzman olmadığı konularda yorumlarda bulunarak bu işbirliğine isteyerek veya istemeyerek zarar veren bir kesimin olduğu gerçeğiyle karşı karşıyayız.

Medya Forumu aslında Türkiye-Rusya arasında var olan Toplumsal Forum bünyesinde de bulunuyor. Fakat yıllardır yapılan çalışmalarda henüz istenilen verim alınamadı. Bu nedenle bağımsız bir Medya Forumu hem iki ülke basınının işbirliği yapmasında hem de doğru bilginin aktarılmasında katkı yapabilir.

Rusya Araştırmaları Enstitüsü’nün Rusya’daki partneri Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin çalışmaları gün geçtikçe Rusya’da Türkiye’ye olan ilginin artmasında etkili oluyor. ÇATAM’ın faaliyetlerinin önem kazanması için Türkiye’deki Rusya merkezli kurumlarla işbirliği de önemlidir. Rusya’nın özellikle SSCB döneminden kalma reflekslerle hareket etmesi, Türkiye’de de bazı çevrelerin Rusya’yı hep düşman kategorisine koyma alışkanlığı henüz aşılabilmiş değil.

Türkiye’den 50 basın mensubu, Rusya’dan da 100 basın mensubunun katılmasının planlandığı toplantının hem karşılıklı işbirliğine fırsat doğuracağını hem de basın kuruluşları arasında teknik, uzman değişimi, olumlu haber servisi gibi konularda fayda sağlayacağını söylemeliyiz. Rusya’nın tüm giderleri karşılayacağı toplantının yeni bir başlangıç için yeni fırsatlar doğuracağından şüphemiz yok. Umarım iki ülke ilişkileri hak ettiği seviyeye çıkabilir.

[Rusya ve Avrasya alanlarında çalışmalar yürüten Prof. Dr. Salih Yılmaz, Rusya Araştırmaları Enstitüsü Başkanı ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi öğretim üyesidir]